ارز نیمایی، فرصت یا تهدید؟

شاید روزی که تفکر راه‌اندازی سامانه نیما با هدف نزدیک کردن عرضه و تقاضا در دو سمت واردات و صادرات ایجاد شد، کمتر کسی به این موضوع فکر می‌کرد که شاید روزی این سامانه خود به چالشی برای سودآوری شرکت‌ها و به دغدغه سهامداران شرکت‌های صادرات محور تبدیل شود.
از ابتدای سال ۱۳۹۷ تاکنون اختلاف نرخ دلار بازار آزاد نسبت به نرخ سامانه نیما به طور میانگین در محدوده ۳۰ درصد قرار داشته و تنها در زمان‌های بسیار کمی این دو مقدار با یکدیگر برابر بوده‌اند. حال می خواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که فاصله قیمتی موجود به نفع شرکت هاست و یا به ضرر آنها تمام می شود. نکته‌ای که مسلما می‌توان به آن اشاره کرد مبحث رابطه اهرمی سودسازی برخی‌ شرکت‌ها نسبت به افزایش نرخ دلار مبنای معاملاتشان است به طوری‌که گاه با افزایش هر یک درصد در نرخ دلار، تا یک و نیم درصد امکان رشد سودآوری به همراه دارند. بنابراین در چنین حالتی می‌توان گفت جاماندگی نرخ دلار سامانه نیما نسبت به دلار بازار آزاد نه‌تنها به نفع اینگونه شرکت‌ها نیست بلکه تا حدودی مزیت سرمایه‌گذاری در سهام، به عنوان سپری تورمی را از بین می‌برد چون قدرت خرید سرمایه‌گذار نسبت به رشد قیمت‌ها در بازار آزاد، افزایش نمی‌یابد و این می‌تواند منجر به خروج سرمایه شود که این قطعا به نفع بازار نیست.
اما دسته دیگر را شرکت‌هایی تشکیل می‌دهند که نرخ فروش محصولاتشان ثابت یا به اصطلاح دستوری است؛ دراین موارد افزایش نرخ دلار به ضرر شرکت و سهامداران تمام‌شده و سودآوری آتی شرکت‌ را در سایه اما و اگرهای دریافت مجوزافزایش نرخ فرو می‌برد. از این قبیل شرکت‌ها نیز در بازار سرمایه کم نیستند و صنایعی همچون غذایی، دارویی، تایری و... و. از جمله این مواردند بنابراین آنچه باعث تهدید شرکت‌هاست، سیستم کنترل دستوری قیمت‌ها به هر نحوی است که در عموم صنایع این موضوع به چشم خورده و هر صنعت را به نوعی تحت تأثیر قرارداده است. البته که یکی از اصلی‌ترین دلایل بالا نرفتن نرخ نیما با دلار آزاد، به علت عرضه ارز دولتی با نرخ‌های پایین به کالاهای اساسی در سامانه نیماست اما در هفته‌های اخیر سیاستگذار به سمتی حرکت کرده که به‌نظر می‌رسد در بلند مدت به کاهش این فاصله قیمتی منجر شود.
طبق مصوبه اخیر سران قوا، اختیارات بانک مرکزی در حوزه ارزی افزایش یافته و این بانک مجاز به مدیریت بازار ارز با استفاده از تمام اختیاراتش است. همزمان با مصوبه سران قوا، بانک مرکزی جلسه‌ای را با حضور صرافان ارزی برگزار کرد و صرافان را در جریان جزئیات اقدامات آتی این بانک در حوزه ارزی قرار داد.
به تازگی نیز شایعاتی به گوش می‌رسد مبنی براینکه پتروشیمی‌ها ارز خود را در سامانه نیما با قیمتی بالاتر از نرخ میانگین به فروش می‌رسانند که این موضوع در صورت تأیید می‌تواند معاملات این گروه را با تغییر و تحولاتی همراه کند. دلار نیمایی در یک هفته اخیر بازدهی مثبت یک درصدی داشته و در بازه یک ماهه نیز نزدیک به ۳.۵ درصد افزایش داشته است اما در نهایت اعتقاد ما این است که این اختلاف قیمتی جبران و هرگونه دخالت توسط عوامل خارجی در این امر تنها سبب ایجاد تأخیر زمانی در این رشد می‌شود.

• مرتضی رباط میلی - کارشناس بازار سرمایه